LIDERANSA

Lideransa em jeral hanesan forsa kapasidade ka abildiade ne’ebe ema ida iha atu bele fo influensia no lidera ema seluk iha area servisu ho hanoin bele atinji ba objetivu ka meta ne’ebe iha. Lider hanesan ema ida ne’ebe hetan konfiansa no kapasidade iha sistema ida nia laran iha area servisu nian, atu sai lider presija tebes konfiansa kapasidade no abilidade atu lidera no fo influensia ba ema seluk iha ekipa, grupu ka organizasaun ida nia laran.

Maioria lider sira iha karismatiku husi sira nia an iha ema sira ne’ebe nia lidera nia matan ka ema seluk, iha visaun no misaun ne’ebe klean no klaru, iha kapasidade atu kontrola no maneja saida mak nia lidera no sai lider ida presija mos abilidade diak iha komunikasaun. Lider ne’ebe forsa liu mak hanesan bele halo adaptasaun nia lideransa ho situasaun saida deit.

 

George R. Terry

Hateten leadership hanesan atividade ne’ebe fo influensa ba ema seluk atu deriji atinji ba objetivu organizasaun nian.

 

Kenneth N. Wexley no Gary Yukl

Hateten lideransa hanesan atividade fo influensia ba ema seluk atu esforsu liu ba deriji forsa iha nia knar, ka halo mudansa ba sira nia atetude.

 

Wahjosumidjo

Lideransa hanesan kapasidade ne’ebe lider ida iha ne’ebe iha karateristika balun hanesan personalidade (personality), Abilidade (ability)no Kapasidade (capability). Lideransa hanesan korenti atividade lider ne’ebe sei la hafahe husi nia pozisaun, istilu no komprotamentu lider ida nian ho interasaun ho lideransa, ema ne’ebe tuir no situasaun.

 

Jacobs no Jacques

Lideransa hanesan prosesu ida ne’ebe fo signifikadu ba esforsu kolektiva, tamba ne’e iha prontidaun atu halao esforsu ne’ebe hakarak atu atinji ba objetivu.

 

Hemhiel no Coons

Lideransa hanesan komportamentu individual ema ida nian iha lidera atividade hotu organizasaun ka grupu ida nian atu atinji ba objetivu hamutuk (shared goal).

 

Charles F. Rauch no Orlando Behling

Hateten lideransa hanesan prosesu ne’ebe fo influensa ba atividade hotu grupu ida nian ne’ebe organiza ba dalan atinji objektivu.

 

Lidaransa ne’ebe diak sempre iha konfiansa husi ema sira ne’ebe servisu hamutuk ka tuir nia. Lideransa ne’ebe uniku sei presija husi ekipa hotu, atu sai lideransa ida laos fasil tamba failansu no komunikasaun ladun diak ne’ebe ita halo bele halakon ema nia respeitu no konfiansa mai ita nia lidera. Atu sai lider ida ne’ebe diak hakerek nain iha hanoin tuir mai;

 

Komunikasaun

Komunikasaun ne’ebe diak ho ema sira ne’ebe ita lidera hanesan xavi importante ida atu bele sai lideransa ne’ebe diak. Komunikasaun ne’ebe ita halao komunikasuan ne’ebe iha transparensia atu nune’e bele motiva, dezenvolve no hadia ekipa ne’ebe ita lidera. Komunikasaun ne’ebe diak no besik ho ekipa laos signfika katak ita lakon pozisaun no integridade, maibe bainhira komunikasaun ne’ebe ita halo iha influensa ba ekipa mak ekipa sei iha prestasaun servisu ne’ebe diak no susesu atinji ba objetivu ne’ebe ita iha.

 

Atetude

Atetude mos hanesan parte xavi ida ne’ebe ema bele sukat hanesan lideransa ne’ebe diak. Lider ida sei hetan valor respeitu no valor tebes iha nia grupu nia laran bainhira iha atetude ne’ebe positivu no kalma ne’ebe ajuda nia grupu kalma liu hasoru dezafiu sira. Lider sei ajuda nia grupu ka ekipa oinsa sai hamutuk husi dezafiu sem hamonu no hatauk. Garante katak ekipa tauk nia lider tamba laos siakten, arogan no hein manda deit, maibe ekipa tauk tamba nia kapasidade no abildiade lidera ekipa ne’ebe diak. Iha xavi ba lideransa ekipa mak servisu unidu hanesan ekipa katak servisu nia susesu no faila laos ema ida nian maibe ekipa nian.

 

La manda maibe hanorin

Termus diak ba lideransa ne’ebe diak mak“Be a leader not a boss”. Lider laos patraun atu hetan servi no manda deit, maibe lider ida ne’ebe diak presija hanorin no lidera, oinsa nia bele fo exemplu ba objetivu sira hodi bele susesu no buka dalan ba ekipa atu kontinua susesu ba atinji sira nia objetivu. Lider ne’ebe forsa iha ekipa ne’ebe forsa no ekipa ne’ebe forsa iha mos lideransa iha konfiansa, kapasidade no abilidade ne’ebe diak.

 

Avaliasaun Ekipa

Lider ne’ebe uniku sempre halo avaliasaun ho ekipa. Atu nune’e apresia ba servisu ne’ebe diak no susesu no hadia atividade ne’ebe seidauk lao masimu tuir objektivu ne’ebe iha. Lideransa ne’ebe diak presija hatene saida mak sala laos se mak sala hodi hadia diak liutan personalidade no profesionalismu iha ekipa ida nia laran.