MULSA

 

Iklima Timor Leste Kompostu husi Bailoron no tempu Udan. Wainhira iha tempu udan aihoris moris buras no matak los hodi fo aihan diak ba balada sira, maibe iha tempu bailoron aihoris sei namlaek, nia tahan monu sai kinur, maran aihoris balun too mate.

Mudansa iklimatika sei hamosu mudansa ne’ebe makaas liu iha modelu iklimatiku hirak ne’e signifika katak tempu udan ne’ebe badak liu no udan tun iha tempu badak nia laran no tempu bailoron ne’ebe naruk. Komunidade sira iha Timor Leste sei hasoru impaktu signifikativu husi mundasan hirak ne’e hanesan produsaun aihoris ne’ebe menus, sunurai arbiru no degragasaun rai husi erosaun, rai ne’ebe bele hamosu menus produsaun ba koleta, inundasaun no rai monu.

Atu garante aihoris sira ne’e hodi bele moris iha tempu bailoron naruk, iha hahalok importante balun ne’ebe agrikultor no membru komunidade sira bele implementa pratika teknika hirak ne’e sei ajuda ahoris sira moris no kontinua buras iha tempu bailoron naruk nia laran.

Ho nune’e dalan ida atu garante aihoris sira bele bura no matak nafatin mak liu husi pratika diak sira hanesan; uja mulsa ba aihoris. Mulsa katak pratika konvensional agrikultura fne’ebe halibur hamutuk ou tau aitahan sira ba iha aihun nia okos.

Labele sunu batar kain, hare kain no kualker aitahan maran ne’ebe iha ita nia toos no natar. Ita uja ida ne’e hanesan mulsa hodi tau iha aihun sira hodi kontinua fo matak no mos produs kompos ne’ebe diak ba ita nia ahoris sira. No wainhira haparu sanak no tahan no sanak sira tau iha aihun nia okos.

Objetivu mulsa ne’e mak atu rai nafatin bokon, fresku no fo aihan nutritivu ba aihoris no sei sai kompos wainhira nia dodok ona.

Durante tempu bailoron importante tebes bele uja mos hudi kain hodi protege ita nia aihoris sira, ida ne’e sei fo benefisiu diak tebes ba aihoris, tamba husi kain iha likidu ou bee, maran kleur no halo rai bokon nafatin.

Pratika mulsa rba aihoris ne’e nudar dalan ida ne’ebe fasil atu konserva no protege aihoris iha tempu bailoron no nafatin fo benefisiu ba ita.

 Mai ita pratika mulsa ba aihoris atu ita rain nafatin matak iha bailoron.